Heemkunde is een methode om te komen tot kennis, met als onderwerp het “heem”, de eigen omgeving, dorp, stad of streek, met al wat er bij hoort.

Het is de alzijdige studie, kennis van een bepaalde omgeving, inzonderheid van vroegere en huidige levensomstandigheden, feiten en overleveringen in een bepaald (eigen) dorp, stad of streek, ingebed in de grote geschiedenis.

Heemkundig en heemkundige zijn normale afleidingen van heemkunde, met betrekking tot die kennis.